27.05.2012, 10:49 175

Balkan'da sonbahar

MUSTAFA UYSAL

Baharı uzunca yaşadığımız bu günlerde her alanda bir bahardır gidiyor. Arap baharı bunların en uzunu. Kimisi Kudüs’te de bahar bekliyor, kimisi Avrupa’da. Yıllardır uzak kaldığımız Balkanlara yolumuz düştü. Asıl bahar orada ama bu sonbahar. Asırlardır değişik akımların etkisinde kalan balkan toprakları çok yorgun durumda. Uzun bir Osmanlı hakimiyetinin oluşturduğu ferahlama, onun gitmesiyle 200 yıldır yerini dolduramayan bir dengesizlik içerisinde. En son Kosova’nın da ayrılması ile sadece Yugoslavya’dan 10 tane devlet doğdu.

Ortaçağ’dan bu yana sürekli el değiştirmiş

Balkanlar’da 864’te Bulgar Krallığı, 700’lerde Hırvat Krallığı, 1000’li yıllarda Makedon Krallığı, 1166’da Sırp Krallığı, 1377’lerde Bosna Krallığı ve nihayet 1463’te Osmanlı Fatihle birlikte burayı Osmanlı toprağı haline getirmiş. Bir dönem Arnavutluk geri düşmüş, Osmanlı tarafından yetiştirilen Aleksandra geri döndüğünde ayaklanmış ve kendi cumhuriyetini kurmuş ama bu da uzun sürmemiş. Uzun süre hakimiyet kuran Osmanlı’nın sırrı neydi acaba?

Yönetimde Farklılık

Osmanlı İmparatorluğunun devlet yapısı nedeniyle etnik kimlikler ortaya çıkmamış ve günümüzde Balkan ülkelerinde yaşayan bazı milletlerin söylediğinin aksine bölgede yaşayan tüm halklara eşit ve hoşgörülü davranılmıştır. Onları asimile etme yoluna gitmemiş ve onlara özgürlükler tanımıştır. Gayrı Müslimler dinlerinde ve eğitim kurumları kurma konusunda serbest bırakılmışlardır. Hıristiyanlar kendi etnik ve dini kimliklerini kilisenin liderliğinde korumuşlardır. Kale devletlerinden şehir devletleri doğmuştur. Bugün bile Balkanlara gittiğinizde Avusturya-Macaristan imparatorluğunun eserlerinin birçok şehirde Osmanlı’dan fazla olduğunu görürsünüz. Bunun her ne kadar yakın tarihte olmasından çok aynı zamanda bu devletin girdiği ülkeleri tam bir hegemonya kurmalarından kaynaklanmaktadır. Fakat Osmanlının bu yönetim farklılığı onun uzun süre bu topraklarda tutunmasını sağlamış, tüm dünyaya bir adalet ve hoşgörü ile insanların bir arada yaşayabileceğini ilk defa göstermiştir.

Ne değişti?

Üzerinden 2 asır geçmesine rağmen Osmanlı topraklarında, o dönemin tetiklenen milliyetçilik akımları ile 80’i aşkın devletçik kuruldu. Kuruldu da ne oldu? Karnı doymayan insanlar adaleti mumla arıyorlar. Örneğin kişibaşı milli geliri 6000 USD’nin altındaki Arnavutluk’ta herkes illegal yollardan Mercedes otomobillere biniyor. Sırbistan’ın büyük Sırbistan hayali en son seçimlerde de depreşti, kan kusan söylemler iktidara yeniden taşındı. En sağlıklı ülke Hırvatistan, onun da Almanya ile olan ilişkisindendir. Bulgaristan, Romanya, Yunanistan, Karadağ, Makedonya, Kosova, Bosna-Hersek hepsi ekonomik buhran içerisindeler. İş yok, sanayi yok ama en önemlisi moralleri kırılmış. Bugün SarayOva’da yaşayanlar tedirgin, her an bir Sırp ateşi tekrar açılabilir. Makedonya bir Arnavutluk kalkışmasına maruz kalabilir. Yunanistan ile Makedonya birbirleri üzerinde hak iddia edebilirler. Karadağ Hırvatistan’dan toprak isteyebilir.

Bölgeden çok önemli bir Türk nüfusu Anadolu’ya göç etti. Bu göç esnasında çok büyük kıyımlar oldu. Kimse bunu konuşmuyor fakat Mostar’da 6 Sırp gencine işkence yapıldı bahanesiyle 17 tane cami ateşe verildiğinde kimsenin gıkı çıkmıyor.

Yeniden farklılık olmaz mı?

Öncelikle şunu bir tespit etmemiz lazım; Balkanlar bir Türk toprağı ve Osmanlı ile tesis edilen kardeşlik ortamı bir daha orada kurulamadı. Bu yüzden her vatandaşımızın ilk fırsatta oraları teker teker dolaşması gerekir. Ben dolaştım ve gördüm ki onlarında bize ihtiyacı var. Manastır 1905’te bir Türk şehri idi. Bugün sadece 1 büyük cami hizmet veriyor onun da cemaati olmadığından bakımları yapılamıyor.

Devir değişti, artık küçük devletlerin tek başına bir şey yapamadığı görüldü. Bölge halkı çareyi Avrupa Birliğine girmekte buluyor ama bu da yakında bitecek. Avrupa Birliği bu şekliyle ne kadar sürer bilinmez. Şimdi yeniden bir birlik olma zamanıdır. Balkanlarda, Kafkaslarda, Kuzey Afrika’da ve Ortadoğu’da. Bu coğrafya’da kurulmuş 80’i aşkın Osmanlı yadigarı ülkede huzursuzluk devam ediyor. Ama bu alan aynı zamanda büyük bir Pazar alanı. Bu pazarı ve eski dostlukları pekiştirmenin tam zamanı. Kıvılcımı yakılmış bir Karadeniz Ekonomik İşbirliği, Balkan Birliği, Kuzey Afrika Birliği ve Ortadoğu birliği yeniden bölgede güçlü bir yönetim oluşturabilir.

Balkanda mirasımıza sahip çıkamamışız. Ama yeniden bunu ele alabiliriz. Yardım için ta uzaklara, Endonezya veya Sudan’a gitmemize gerek yok. Sizin bir gülümsemenize ihtiyacı olan Balkanlar 3 saatlik bir yolda. Bir hafta sonu veya birkaç saatte ulaşabileceğiniz uzaklıkta. Bizden biri onlar ve bize ihtiyaçları var. Şimdi yeni bir farklılık ile bir bahar daha yaşanabilir. Aksi takdirde şu anda yaşanan bir sonbahar’dır.

- - - -