İş sağlığı ve güvenliği kültürü

 

İş güvenliğinin temel ilkesi; çalışanın en dikkatsiz ve güvensiz davranışına karşın iş kazasının oluşmasını önleyecek önlemlerin alınmasıdır. Bunun için işyeri ortamından üretim sürecinden üretim araçlarından yönetim ve denetim aksaklıklarından kaynaklanan tehlike ve riskler saptanmalı ve ayrıntılı kontrol önlemleri alınarak uygulanmalıdır.

 

Her küçük hasarla, yaralanmasız geçiştirilen kaza, daha sonra oluşabilecek tehlikeli kazaların habercisidir.İSG, günümüzde bir yönetim sistemi olarak ele alınmaktadır. Bu kapsamda iş sağlığı ve güvenliği işletme genel yönetim sisteminin bir parçası olmalıdır.  Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın bazı maddeleri devlete iş sağlığı ve güvenliği yönünden sorumluluklar yüklemiştir. Devletin görevi İSG mevzuatını yapmak ve denetlemek, işverenlerin görevi önlem almak işçilerin ise, alınan önlemlere uymaktır.

 

İşverenler; risklerin değerlendirilmesi, teknik gelişmelere uyum sağlanması, toplu koruma önlemlerine, kişisel koruma önlemlerine göre öncelik verilmesi, çalışan seviyesine uygun olacak nitelikte talimatların hazırlanması ve uyulmasının sağlanması ile ilgili önlemleri almakla yükümlüdür.

İşçinin görevi ve sorumluluğu; iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin olarak alınan tedbirlere, iş sağlığı ve güvenliği usullerine ve talimatlarına uymaktır.

 

İşçiler, davranış ve kusurlarından dolayı, kendilerinin ve diğer kişilerin sağlık ve güvenliğinin olumsuz etkilenmemesi için azami dikkati gösterirler ve görevlerini, işveren tarafından kendilerine verilen eğitim ve talimatlar doğrultusunda yaparlar. Kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve kullandıktan sonra muhafaza edildiği özel yere geri koymak zorundadırlar. Çalışanlar, işyerinde sağlık ve güvenlik için ciddi ve ani bir tehlike olduğu kanaatine vardıkları herhangi bir durumla karşılaştıklarında veya koruma tedbirlerinde bir aksaklık ve eksiklik gördüklerinde, işverene veya sağlık ve güvenlik işçi temsilcisine derhal haber vermek zorundadırlar.

 

İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatının tek amacı çalışanların sağlık ve güvenliklerinin korunmasıdır. Yukarıdaki sorunun cevabı hukuki yönden Borçlar Yasası’nda, cezai yönden ise Türk Ceza Yasası’ndadır.

 

İş hukuku açısından iş kazası sonucu yaralanan işçinin veya ölümü sonucu yakınlarının maddi tazminat Destekten Yoksun Kalma Tazminatı talep edebilir.

 

İşyeri tehlikeleri nedeniyle iş kazasının veya meslek hastalığının gerçekleşmesi sonucu; işçi ya hiç ya da kısmen iş göremez hale gelmekte yahut beden ve ruh gücü bakımından çalışmasını aynen sürdürmekle birlikte daha çok çaba harcama zorunda kaldığı için yıpranmaktadır.

Tazminatın amacı; iş kazası veya meslek hastalığına uğrayan işçiye, bu kaza olmasaydı, normal iş görebilme süresi içinde çalışsaydı, elde edeceği gelir ne ise, o miktar geliri sağlamaktır.

Manevi tazminat İş kazasına uğrayan işçi beden ve ruh sağlığının bozulması sonucu, elem ve ızdıraba maruz kalacaktır. Duyulan elem ve acı ise manevi tazminat hakkı doğurmaktadır. Tazminat isteme hakkı, bedensel ve ruhsal zarara maruz kalan kimse ile ölümü halinde ailesine aittir.

Manevi tazminatın belirleme kriterleri manevi tazminat miktarı: Zararın büyülüğüne, mağdurun ekonomik durumuna ve İşverenin ekonomik durumuna göre hakim tarafından takdir edilir.

SGK tarafından açılan rucu davasıbir iş kazası veya meslek hastalığı sonucunda, meydana gelen maddi kayıplar,  SGK tarafından karşılanır. SGK, yaptığı masrafları, Kurum olaydaki kusurları oranında işverene, üçüncü şahıslara veya işçiye rucu edebilir. bu sebeple, SGK, olayda kusurlu olan kişilerden tazmin etmek için rucuan alacak davası açar.

 

İşyerlerinde işin yürütülmesiyle ilgili olarak oluşan tehlikelerden sağlığa zarar verebilecek koşullardan korunmak ve daha iyi bir çalışma ortamı yaratmak amacıyla yapılan       bilimsel sistemli çalışmalardır.

Amaç: Her çalışma ortamında var olan risk etmenlerinin, üretim şekline göre kullanılan madde, ham madde ile üretilen mamul veya yarı mamul maddelere göre, işçilere, işyerine ve çevresine verebileceği zararların önlenmesidir.

 

Mesleki risklerin önlenmesi, çalışanların sağlığının ve güvenliğinin korunması için risk ve kaza faktörlerinin ortadan kaldırılması ve çalışma ortamındaki sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesidir.

 

İş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi tek başına ne devletin, ne işçi ve işverenlerin ne de onların örgütlerinin tek başlarına altından kalkabilecekleri bir iştir.

 

Ülkemizde ulusal bir sorun haline gelen iş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi Tüm tarafların işbirliği ve uzlaşmasını zorunlu kılmaktadır. Bu işbirliği ve uzlaşmanın içinde meslek odaları, sivil toplum örgütleri ve üniversiteler de yer almalıdır.

“İş sağlığı ve güvenliğinden herkes sorumludur ve İSG herkesi kapsar” İSG Kültürünün işyerlerimizde benimsenmesi sonucu iş kazaları ve meslek hastalıkları azalacaktır.

 

* Bursa İş Güvenliği Derneği (BİGDER) Başkanı ve A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı